Phẩm giá

PHẨM GIÁ.

" Giữa cộng đồng những người gù, kẻ đứng thẳng sẽ là người khuyết tật"

Là phát ngôn lừng danh của ai đó đang cố bao biện cho việc vì cuộc sống mà từ bỏ phẩm giá của mình. Nó được tháo từ miệng của một người tù trong một tác phẩm văn học khi anh ta triết lý về cái hoàn cảnh trong đó anh ta đang cố tồn tại, để đặt vào một thế giới được xem là văn minh.

Nó tương tự như việc ta tuyên bố " Cả thế giới xem 2+2= 3 là đúng, chỉ mình tôi nói 2+2=4 tức là tôi sai". Cả thế giới coi sự thật là sai lầm thì không có nghĩa, sự thật là sai lầm. Hai việc đó hoàn toàn khác nhau.

Bởi vậy, nếu giữa cộng đồng những người gù, ta vẫn đứng thẳng thì ta là kẻ đứng thẳng, có vậy thôi, không có sự đánh lộn sòng, ngụy biện nào có thể xóa đi sự thật. 

I.Kant sư huynh tôi, một thiên tài nở muộn, mãi đến năm 57 tuổi – bằng tuổi tôi bây giờ – mới cho ra đời kiệt tác " Phê phán lý tính..." nhưng với kiệt tác này, lịch sử tư tưởng đánh giá ông là một trong những khổng lồ vĩ đại nhất, người đã làm " kinh động và lật đổ cả thế giới triết học", đã biên trong tiết A289 của trước tác " phê phán lý tính thực hành" như sau:

" Hai điều tràn ngập tâm tư với sự ngưỡng mộ và kính sợ luôn luôn mới mẻ và gia tăng mỗi khi nghĩ đến, đó là bầu trời đầy sao trên đầu tôi và qui luật luân lý ở trong tôi"

Vầng, ông khọm già này viết ra một lời nhận định làm nền tảng cho mỹ học , đạo đức học hiện đại, thậm chí kể cả những người người khổng lồ như Niết sơ, Shopenhauer, Husert, đặc biệt các đại biểu của triết học lý tính đức từ Sheling đến Feuerbach, Hegel đều ảnh hưởng từ ông, tư tưởng ấy nói nôm na rằng, nếu tự nhiên ban bố qui luật cho vũ trụ thì chính bản thân ta ban bố qui luật đạo đức của ta và điều đó làm nên phẩm giá ông người.

Thủa nhi đồng, khi ta nhặt được tiền ai đó đánh rơi ngoài đường, ta được người lớn dạy rằng " hãy trả lai người mất, hoặc nộp cho công an, vì bác dạy thế, và vì con là cháu ngoan của bác"

Lớn lên ta vẫn được dạy thế, rằng phải hành động sao cho xứng đáng với tấm gương bác vĩ đại

Và, trước sự tha hóa đến mục ruỗng của tầng lớp tinh hoa dẫn dắt, người ta lai phát động rầm rộ phong trào " học tập và làm theo tấm gương...."

Chưa bao giờ người ta dạy nhau rằng " người là sinh vật mang phẩm giá, hãy hành động sao cho phẩm giá không bị hoen ố, bởi mất phẩm giá, ta chỉ bằng con vật mà thôi"

Hay nói cách khách, ta được giáo dục bởi một thứ đạo đức ngoại trị, tức là cái bên ngoài dẫn dắt ta, chỉ cho ta sự đúng đắn để rồi chính cái dẫn dắt ta bị " giải thiêng" thì ta từ bỏ hết, ta làm mọi thứ và không sợ hãi gì cả, trong khi, đạo đức tự trị là thứ đạo đức tuân theo mệnh lệnh bên trong của ta, không vì một sự dẫn dắt hay chi phối bên ngoài nào hết.

đạo đức tự trị sẽ quyết định ta phải làm gì, ngay cả khi luật pháp không ngó tới, bởi ta biết, việc ta làm gì sẽ quyết định phẩm giá của ta.

Bởi vậy, Kant sư huynh biên tiếp:

" Đạo đức không phải là chủ thuyết làm thế nào để cho ta hạnh phúc ( tức đạo đức vị lợi) mà là, làm thế nào để ta xứng đáng với hạnh phúc"

" Ta phải áp dụng những định luật hoàn hảo trong những tình huống bất toàn. Đặt bổn phận hay phẩm giá lên trên cả cái đẹp, đạo đức lên trên cả hạnh phúc, ấy là một nền đạo đức khó theo, song chỉ có cách ấy chúng ta mới thôi là những con vật, và bắt đầu làm thần thánh"

các bạn thiện lành mõm vẩu ạ! Các bạn vẫn nói rằng mình là người mà đã là người thì yêu tự do, chỉ có loài vật mới yêu xiềng xích thôi.

Nhưng, chúng ta không biết rằng chúng ta luôn bị xiềng xích bởi " lời dạy của..." hay " tấm gương của...". và, chúng ta cũng không biết rằng, chủng ta chỉ tự do khi chúng ta quyết định, bởi mệnh lệnh bên trong mình chứ không cần nương tựa vào ai cả.

Bởi vậy, theo tiêu chuẩn của Kant, thì dân tộc mõm vẩu là dân tộc đánh mất phẩm giá từ lâu rồi. Dân tộc mà, từ quan đến dân chỉ có lừa đảo và ăn cắp, và gây thù hận thì đừng nói đó là dân tộc có phẩm giá.

Nhưng cũng đừng lo! 

Châu âu thế kỷ 19 nở rộ các lý thuyết đạo đức và Kant từng bị châm biếm diễu cợt, theo kiểu " đối thối mồm thì phẩm giá cái đéo gì" " Phải giữ mạng sống đã, phẩm giá tính sau".v.v.. nhưng thời kỳ đó rồi cũng qua và các tư tưởng hiện đại muốn xây dựng lý thuyết thích hợp, lai quay về với lão già cổ hủ của thành phố Konigsberg của vương quốc Phổ gần 300 năm trước...