Search This Blog

Saturday, May 1, 2021

Gout là gì?

#tâmlýsứckhoẻđờisống
Gout là gì?
A: Purushottam Bhoi, cựu học sinh
______
Câu trả lời của tui sẽ cho bạn về khái niệm chung của gout, nó là gì? Xảy ra như thế nào? Triệu chứng của gout? Hãy đọc kĩ nếu bạn muốn hiểu rõ hơn về gout.
Gout là gì?
Gout là hiện tượng na ná như khi bạn cho cả bao muối vào cốc nước vậy, nhiều muối quá tan không hết. 
Muối dần sẽ kết tinh lại thành dạng rắn khi mà nước muối vượt quá ngưỡng bão hòa của nó. Điều tương tự xảy ra với gout, tinh thể urat kết tinh lại ở các khớp và gây đau đớn cho bệnh nhân.
Vậy nên, nói đơn giản, gout là hiện tượng các tinh thể mono natri urat xuất hiện ở các khớp của người bệnh. Những tinh thể hình kim này dễ dàng tích tụ lại ở những nơi có dòng máu đi qua chậm (khớp ngón chân) và gây ra cơn gout cấp cho bệnh nhân. Nếu các cơn gout cấp xảy ra thường xuyên thì sẽ gây ra tình trạng được gọi là viêm khớp (arthritis) do gout ở bệnh nhân.
Vậy tinh thể mono natri uric hình thành như thế nào?
Như ta đã biết, ADN và ARN được cấu tạo từ một mớ thứ khác nhau, trong đó có purine. Purine (Trong Adenine và Guanine) là phân tử chủ chốt của ADN và ARN. Purine trong cơ thể người thông thường sẽ được chuyển hóa thành acid uric và đào thải qua nước tiểu. 
Tuy nhiên, acid uric nhìn chung có độ tan khá kém trong dịch cơ thể, ở pH 7.4 (Trans:máu), acid uric sẽ tạo thành dạng muối mononatri dễ kết tinh . 
Bệnh lý tăng acid uric máu được định nghĩa là khi nồng độ purine trong máu lớn hơn 6.8mg/dl (Trans: Thực chất là nồng acid uric lớn hơn 7mg/dl, nguồn: sgk dược lâm sàn khoa dược ĐH Y Dược TP. HCM xuất bản năm 2021)
Vậy nguyên nhân hình thành nên tinh thể urat ở gout là gì? 
(Trans: Khúc này mình sẽ phân loại rõ ràng và thay đổi thứ tự so với bài gốc để các bạn dễ hiểu)
Acid uric sinh ra trong cơ thể tăng nhiều dẫn đến cơ thể đào thải không kịp (tăng input):
Ăn nhiều thực phẩm giàu purine (Thịt đỏ, nội tạng động vật, hải sản có vỏ)
Ăn nhiều sản phẩm của purine (Trans: Thực chất thì không liên quan tới purine, nhưng có sản phẩm chuyển hóa là acid uric) hay còn gọi cách khác là đường Fructose (Trans: Nước ngọt có ga, siro bắp, vv)
Béo phì và tiểu đường
Hóa trị và xạ trị (Trans: do giết tế bào => tăng lượng ADN, ARN thải ra)
Yếu tố di truyền (Trans: Thiếu G6PD hoặc HGPRTase)
Cơ thể đào thải acid uric quá chậm dẫn đến tích lũy acid uric trong máu (giảm output):
Béo phì và tiểu đường (Trans: Vâng, nó vừa tăng sản xuất vừa giảm đào thải acid uric, sống lành mạnh nha các bạn :)) 2 bệnh này đi kèm với 1 tấn bệnh khác đọ)
Giảm độ lọc của thận do thiếu nước (uống ít nước hoặc nghiện bia rượu)
Bệnh nhân bị suy thận
Dùng thuốc gây giảm đào thải acid uric như aspirin. (Trans: Liều thấp mới giảm đào thải, aspirin liều cao trên 600mg thì tăng đào thải acid uric. Nhưng mà chả ai dùng aspirin liều cao để trị gout cả, cồng kềnh quá :v ) 
Vậy nguyên nhân chính nào gây nên bệnh lý tăng acid uric máu?
(Trans: Phần này hơi thừa :v)
Phần lớn bệnh lý này xuất hiện là do 2 nguyên nhân chính sau:
Thận bị tổn thương gây tích lũy acid uric máu.
Đột biến gene cấu trúc protein tái hấp thu acid uric ở thận làm tăng tái hấp thu acid uric ngược vào máu từ đó giảm lượng acid uric thực tế được thải ra ngoài.
Triệu chứng của gout là gì?
Ở bệnh nhân lên cơn gout cấp, bệnh nhân sẽ gặp nhiều đau đớn ở khớp do kết tinh urat ở khớp gây viêm và xưng to.
Cơn gout cấp thường xảy ra ở các khớp ngón chân do ở những vị trí này thường lạnh, kèm dòng máu chậm dẫn đến khả năng kết tinh của tinh thể urat dễ dàng hơn. 
Trong những trường hợp nghiêm trọng (Gout mạn) các tinh thể urat kết tinh lớn ra ngoài bề mặt của khớp tạo thành các khối to có hình dạng đặc biệt, người ta gọi các khối đó là các hạt Tophi.
Điều trị gout
Mục tiêu chung của điều trị gout hiện tại là làm giảm nhẹ cơn đau đớn do cơn gout cấp ở bệnh nhân cũng như giảm nồng độ acid uric máu xuống để tránh kết tinh urat.
Có nhiều nhóm thuốc khác nhau dùng trong điều trị gout bao gồm:
Làm giảm lượng acid uric máu thông qua ức chế sản xuất acid uric máu: 
Thuốc ức chế xanthin oxidase (XOI) - Allopurinol hoặc Febuxostat.
Giảm đau kháng viêm: 
Colchicine (ức chế khả năng tập trung bạch cầu tại vị trí kết tinh urat gây viêm)
NSAIDs (giảm đau kháng viêm như Ibuprofen, naproxen,...)
Corticoids (uống hoặc tiêm trực tiếp vào khớp)
Tăng đào thải acid uric qua nước tiểu: Probenecid
Điều trị không dùng thuốc: 
Tránh rượu bia và thịt đỏ cũng như uống nước đầy đủ.
______
Trans: 
Bổ sung thêm cho đầy đủ: 
Dùng thuốc:
Gout cấp: Nếu bệnh nhân lên cơn gout cấp gây viêm đau, dùng thuốc giảm đau kháng viêm hoặc để bệnh nhân đau đớn tột độ là 2 lựa chọn duy nhất, không cần dùng các thuốc giảm acid uric máu vì lúc này acid uric máu của bệnh nhân sẽ giảm mạnh do xuất hiện mầm kết tinh là các tinh thể ở khớp (dùng thuốc cho giảm nữa thì gãy). Các biện pháp không dùng thuốc (chườm nóng, cố định khớp, vv) rất ít hiệu quả nếu chỉ dùng một mình.
Gout mạn: Thông thường sẽ dùng XOIs đã nêu ở trên kèm thay đổi lối sống. Dự phòng lên cơn gout cấp do tụt acid uric đột ngột khi dùng thuốc bằng cách sử dụng thuốc kháng viêm đã nêu trên. (Thông tin chi tiết về dùng thuốc nào các kiểu các bạn có thể xem lưu đồ lựa chọn thuốc điều trị tăng acid uric máu trong các tài liệu chuyên sâu)
Lối sống: 
Tránh: Tạng tụy, thực phẩm ngọt nhân tạo (bánh kẹo nước ngọt vv), rượu bia quá lố (>2 chai hoặc lon mỗi ngày ở nam và >1 ở nữ)
Hạn chế: Thịt đỏ và thủy hải sản giàu purine (ví dụ: cá mòi, mấy con có vỏ), nước trái cây, đường, ăn mặn, đồ uống có cồn nói chung
Nên: Ăn rau củ và thực phẩm ít béo / không béo từ sữa
Ngoài ra, bệnh nhân nhớ tập thể dục đều đặn, ăn uống lành mạnh, ngưng thuốc lá, uống nước đầy đủ và nếu thừa cân béo phì thì bonus thêm giảm cân. (Cái này thì bệnh hay không gì thì cũng nên hết nha)



No comments:

Post a Comment

CON NGƯỜI và TINH THẦN

CON NGƯỜI và TINH THẦN 1 –  " Nếu có một gã trọc phú hàng to súng lớn, có thể mua biệt thự alibaba cho em ở, xe lếch xù cho em đi, nạp ...