Dĩ vạn vật vi sô cẩu?
Details
Written by Chau Hong Linh
Category: Literature
Thiên địa bất nhân, dĩ vạn vật vi sô cẩu
Thánh nhân bất nhân, dĩ bách tính vi sô cẩu
-- Đạo đức kinh --
Có một công án Thiền của Nhật như sau: Một thiền sư đi dạo với một chú tiểu quanh một bờ hồ trong rừng. Bỗng chú tiểu nghe thấy tiếng khóc của một đứa bé sơ sinh trong một bụi lau ven hồ. Chú tiểu định chạy tới bụi lau xem, thì thiền sư bảo: "Kệ mẹ nó. Mày xem làm cái đéo gì. Xem xong rồi mày lại phải cứu, mà mày có cứu được cả thiên hạ không?"
Trong khoa học sinh thái, thì có câu chuyện về lịch sử rừng quốc gia Yellowstone của Mỹ. Đại khái là hồi mới thành lập rừng quốc gia Yellowstone, ban quản lý rừng chắc toàn bọn tốt nghiệp mẫu giáo. Đầu tiên chúng quản lý rừng theo kiểu mẫu giáo, "chó sói là xấu, thỏ và hươu nai là tốt", thế là đi giết mẹ nó hết chó sói. Sau đó thì thỏ với hươu nai sinh sản nhiều quá, ăn mẹ hết cây trong rừng, thì chúng nó lại ca bài "Thỏ và hươu nai là xấu, cái cây là tốt", làm thịt mẹ nó hết thỏ và hươu nai. Sau đó có một loại cây phát triển mạnh quá, lấn át hết các cây khác, thế là chúng nó lại ca bài "Cây này là xấu, cây kia là tốt", chặt mẹ bớt cây. Suýt nữa thì chúng nó phá trụi cả khu rừng, rồi sáp nhập Yellowstone vào sa mạc. Tất cả chỉ vì ý muốn làm việc tốt và tin tưởng vào "khoa học". Việc thiện với khoa học con mẹ chúng nó. (À, tất nhiên là trình tự tiêu diệt các giống loài ở rừng quốc gia Yellowstone hồi đó có hơi khác một tí, nhưng em lười đi tra lại chi tiết, hơn nữa bản chất câu chuyện cũng không thay đổi.
Ảnh chú nai trong rừng này là ngay đằng sau nhà em, cách bậc thềm sau nhà em khoảng một trăm mét. Em đứng trên bậc thềm nhà, dùng ống kính tiêu cự 600mm chụp vào rừng.
Ở Austin, Texas, khoảng cuối thu đầu đông, thời tiết như mùa xuân, cũng là thời kỳ sinh sản của các loài động vật trong rừng. Mùa này, những chú hươu con, nai con chạy nhảy tung tăng trong rừng rất vui vẻ. Nhưng đây cũng là mùa sinh sản của sói đồng cỏ (coyote), và cũng là mùa những con sói lớn dẫn đàn sói con đi săn mồi.
Có một buổi hoàng hôn như nhiều buổi hoàng hôn khác, em đứng trên thềm nhà luyện thiền súng, trong tay cầm một khẩu AKM hiện đại, mắt nhìn đàn nai con gặm cỏ và lá cây, thì ven rừng xuất hiện những bóng đen của đàn sói đồng cỏ. Vòng vây của đàn sói siết chặt dần xung quanh đàn nai đang vui tươi nhởn nhơ trong ánh nắng chiều đang tắt.
Nếu lúc này trong tâm em khởi lên ý niệm về Thiện và Ác, trong tay cầm một khẩu AK gắn ống kính quang học và kính ngắm laser, có một viên đạn đã lên nòng và ba mươi viên đạn trong băng đạn, thì em chỉ cần gẩy ngón tay một lần là một con sói chầu trời. Trong vòng một, hai trăm mét đổ lại thì không bao giờ có chuyện em cầm AK có đầy đủ kính ngắm mà lại bắn trượt.
Nhưng em vẫn đứng yên trong tư thế tam thể thức, toàn thân thả lỏng, khẩu AK trong tay không hề rung động, tâm trí vẫn phẳng lặng như mặt nước hồ thu, tinh thần và các giác quan vẫn tĩnh lặng, cảm nhận hết toàn bộ gió động cỏ lay của cả cánh rừng, văng vẳng bên tai tiếng kêu thảm thiết của đàn nai bị bầy sói xé xác, lẫn trong tiếng lá kêu xào xạc của một buổi hoàng hôn.
Đấy chính là Đạo. Quy luật của thiên nhiên chính là như vậy, nếu phân biệt Thiện - Ác theo tiêu chuẩn mẫu giáo, bắn bầy sói để cứu đàn nai, thiện với đàn nai thành ra ác với bầy sói, mà nhiều khi lại thành ác với thiên nhiên và vũ trụ. Hơn nữa, em là ai mà thay mặt Thiên Đạo để quyết định xem trong thiên nhiên cái gì được sống, cái gì phải chết?
Đọc đến đây, một số bọn em chã sẽ vỗ tay sung sướng kêu lên: "Hay! Hay! Sống trên đời này không có thiện, không có ác, một sự việc có nhiều góc nhìn, phải chấp nhận sự khác biệt, phải yêu thương, từ bi, hỉ xả. Phải có năng lượng tích cực, lan tỏa yêu thương, bầy sói cũng tốt, đàn nai cũng hay, bà vãi cũng ừ, ông sư cũng gật".
"Hay" cái con mẹ chúng nó. Đành rằng đối với Thiên Đạo thì vạn vật không bằng con kiến, thậm chí không bằng con virus. Giả sử Thiên Đạo là người, thì cũng không có người nào rách việc hàng ngày ra đường xem con kiến nào là thiện, con kiến nào là ác, rồi giết con kiến ác, phù hộ con kiến thiện.
Tuy nhiên, mỗi một người trong xã hội không phải là Thiên Đạo, còn đồng loại mình cũng không phải con kiến, và xã hội cũng không phải là vũ trụ. Do đó, phải có những chuẩn mực về Đạo và Đức, phải phân biệt được Thiện và Ác, Phải và Trái.
Đối với mỗi xã hội, tại mỗi thời kỳ, những chuẩn mực này có thể khác nhau. Đối với mỗi cộng đồng tại mỗi vị trí trên địa cầu, trong cùng một thời đại, chuẩn mực cũng có thể khác nhau. Thậm chí đối với mỗi cá nhân sống trong cùng một cộng đồng, các chuẩn mực này cũng có thể khác nhau. Nhưng mỗi người phải có chuẩn mực về Đạo và Đức, biết phân biệt Phải - Trái, chứ không thể "bà vãi cũng ừ, ông sư cũng gật" được.
Thay đàn nai và bầy sói bằng một cộng đồng những người lương thiện và một đám ăn cướp, đốt phá, giết người, thì lúc đấy nòng súng AK trên tay em sẽ nhả đạn vào bọn ăn cướp ngay lập tức, không nói nhiều.
Tóm lại, muốn làm "người tốt, việc tốt" thì phải biết mình là ai, phải có khả năng tư duy bằng não chứ không phải nghe mấy câu chuyện chicken soup rồi ưỡn ẹo dặt dẹo, tưởng đấy là tư tưởng tự do, phóng khoáng, chấp nhận sự khác biệt, giàu năng lượng tích cực, đầy tình yêu thương.
Nói như thiền sư Takuan Soho từ thế kỷ 17, "Không có gì đáng sợ bằng bọn em chã muốn làm việc tốt, chả biết cái đéo gì về thế giới mà cứ thích quyết định cái gì là tốt cho thế giới".
Châu Hồng Lĩnh
Austin, Texas, December the 31st, 2021
Details
Written by Chau Hong Linh
Category: Literature
Thiên địa bất nhân, dĩ vạn vật vi sô cẩu
Thánh nhân bất nhân, dĩ bách tính vi sô cẩu
-- Đạo đức kinh --
Có một công án Thiền của Nhật như sau: Một thiền sư đi dạo với một chú tiểu quanh một bờ hồ trong rừng. Bỗng chú tiểu nghe thấy tiếng khóc của một đứa bé sơ sinh trong một bụi lau ven hồ. Chú tiểu định chạy tới bụi lau xem, thì thiền sư bảo: "Kệ mẹ nó. Mày xem làm cái đéo gì. Xem xong rồi mày lại phải cứu, mà mày có cứu được cả thiên hạ không?"
Trong khoa học sinh thái, thì có câu chuyện về lịch sử rừng quốc gia Yellowstone của Mỹ. Đại khái là hồi mới thành lập rừng quốc gia Yellowstone, ban quản lý rừng chắc toàn bọn tốt nghiệp mẫu giáo. Đầu tiên chúng quản lý rừng theo kiểu mẫu giáo, "chó sói là xấu, thỏ và hươu nai là tốt", thế là đi giết mẹ nó hết chó sói. Sau đó thì thỏ với hươu nai sinh sản nhiều quá, ăn mẹ hết cây trong rừng, thì chúng nó lại ca bài "Thỏ và hươu nai là xấu, cái cây là tốt", làm thịt mẹ nó hết thỏ và hươu nai. Sau đó có một loại cây phát triển mạnh quá, lấn át hết các cây khác, thế là chúng nó lại ca bài "Cây này là xấu, cây kia là tốt", chặt mẹ bớt cây. Suýt nữa thì chúng nó phá trụi cả khu rừng, rồi sáp nhập Yellowstone vào sa mạc. Tất cả chỉ vì ý muốn làm việc tốt và tin tưởng vào "khoa học". Việc thiện với khoa học con mẹ chúng nó. (À, tất nhiên là trình tự tiêu diệt các giống loài ở rừng quốc gia Yellowstone hồi đó có hơi khác một tí, nhưng em lười đi tra lại chi tiết, hơn nữa bản chất câu chuyện cũng không thay đổi.
Ảnh chú nai trong rừng này là ngay đằng sau nhà em, cách bậc thềm sau nhà em khoảng một trăm mét. Em đứng trên bậc thềm nhà, dùng ống kính tiêu cự 600mm chụp vào rừng.
Ở Austin, Texas, khoảng cuối thu đầu đông, thời tiết như mùa xuân, cũng là thời kỳ sinh sản của các loài động vật trong rừng. Mùa này, những chú hươu con, nai con chạy nhảy tung tăng trong rừng rất vui vẻ. Nhưng đây cũng là mùa sinh sản của sói đồng cỏ (coyote), và cũng là mùa những con sói lớn dẫn đàn sói con đi săn mồi.
Có một buổi hoàng hôn như nhiều buổi hoàng hôn khác, em đứng trên thềm nhà luyện thiền súng, trong tay cầm một khẩu AKM hiện đại, mắt nhìn đàn nai con gặm cỏ và lá cây, thì ven rừng xuất hiện những bóng đen của đàn sói đồng cỏ. Vòng vây của đàn sói siết chặt dần xung quanh đàn nai đang vui tươi nhởn nhơ trong ánh nắng chiều đang tắt.
Nếu lúc này trong tâm em khởi lên ý niệm về Thiện và Ác, trong tay cầm một khẩu AK gắn ống kính quang học và kính ngắm laser, có một viên đạn đã lên nòng và ba mươi viên đạn trong băng đạn, thì em chỉ cần gẩy ngón tay một lần là một con sói chầu trời. Trong vòng một, hai trăm mét đổ lại thì không bao giờ có chuyện em cầm AK có đầy đủ kính ngắm mà lại bắn trượt.
Nhưng em vẫn đứng yên trong tư thế tam thể thức, toàn thân thả lỏng, khẩu AK trong tay không hề rung động, tâm trí vẫn phẳng lặng như mặt nước hồ thu, tinh thần và các giác quan vẫn tĩnh lặng, cảm nhận hết toàn bộ gió động cỏ lay của cả cánh rừng, văng vẳng bên tai tiếng kêu thảm thiết của đàn nai bị bầy sói xé xác, lẫn trong tiếng lá kêu xào xạc của một buổi hoàng hôn.
Đấy chính là Đạo. Quy luật của thiên nhiên chính là như vậy, nếu phân biệt Thiện - Ác theo tiêu chuẩn mẫu giáo, bắn bầy sói để cứu đàn nai, thiện với đàn nai thành ra ác với bầy sói, mà nhiều khi lại thành ác với thiên nhiên và vũ trụ. Hơn nữa, em là ai mà thay mặt Thiên Đạo để quyết định xem trong thiên nhiên cái gì được sống, cái gì phải chết?
Đọc đến đây, một số bọn em chã sẽ vỗ tay sung sướng kêu lên: "Hay! Hay! Sống trên đời này không có thiện, không có ác, một sự việc có nhiều góc nhìn, phải chấp nhận sự khác biệt, phải yêu thương, từ bi, hỉ xả. Phải có năng lượng tích cực, lan tỏa yêu thương, bầy sói cũng tốt, đàn nai cũng hay, bà vãi cũng ừ, ông sư cũng gật".
"Hay" cái con mẹ chúng nó. Đành rằng đối với Thiên Đạo thì vạn vật không bằng con kiến, thậm chí không bằng con virus. Giả sử Thiên Đạo là người, thì cũng không có người nào rách việc hàng ngày ra đường xem con kiến nào là thiện, con kiến nào là ác, rồi giết con kiến ác, phù hộ con kiến thiện.
Tuy nhiên, mỗi một người trong xã hội không phải là Thiên Đạo, còn đồng loại mình cũng không phải con kiến, và xã hội cũng không phải là vũ trụ. Do đó, phải có những chuẩn mực về Đạo và Đức, phải phân biệt được Thiện và Ác, Phải và Trái.
Đối với mỗi xã hội, tại mỗi thời kỳ, những chuẩn mực này có thể khác nhau. Đối với mỗi cộng đồng tại mỗi vị trí trên địa cầu, trong cùng một thời đại, chuẩn mực cũng có thể khác nhau. Thậm chí đối với mỗi cá nhân sống trong cùng một cộng đồng, các chuẩn mực này cũng có thể khác nhau. Nhưng mỗi người phải có chuẩn mực về Đạo và Đức, biết phân biệt Phải - Trái, chứ không thể "bà vãi cũng ừ, ông sư cũng gật" được.
Thay đàn nai và bầy sói bằng một cộng đồng những người lương thiện và một đám ăn cướp, đốt phá, giết người, thì lúc đấy nòng súng AK trên tay em sẽ nhả đạn vào bọn ăn cướp ngay lập tức, không nói nhiều.
Tóm lại, muốn làm "người tốt, việc tốt" thì phải biết mình là ai, phải có khả năng tư duy bằng não chứ không phải nghe mấy câu chuyện chicken soup rồi ưỡn ẹo dặt dẹo, tưởng đấy là tư tưởng tự do, phóng khoáng, chấp nhận sự khác biệt, giàu năng lượng tích cực, đầy tình yêu thương.
Nói như thiền sư Takuan Soho từ thế kỷ 17, "Không có gì đáng sợ bằng bọn em chã muốn làm việc tốt, chả biết cái đéo gì về thế giới mà cứ thích quyết định cái gì là tốt cho thế giới".
Châu Hồng Lĩnh
Austin, Texas, December the 31st, 2021
No comments:
Post a Comment